Kavılca buğdayı, 13000 yıllık geçmişi ile genetiğini ilk gün ki gibi muhafaza edebilmiş bu buğday türü Kars ilimizin soğuk iklimine uygun yapıdadır. Kabuğu kalın ve katmanlı, bu sebepten de gluten oranı normal buğday türlerine göre çok düşüktür.

İnsan bünyesinin ihtiyacı olan vitamin, mineral, protein ve yağ asitleri açısından genetiği değişmiş olan buğdaylara göre 1,5 kat daha zengindir.

Türkiye’de bilinen iki adet genetiği değişmemiş GDO suz buğday vardır. Birisi Kastamonu – Siyez buğdayı, diğeri Kars-Kavılca Buğdayı. Bu iki tür yoğunluğu farklılık gösterse de ilginçtir ki karsta ve Kastamonu’da bulunabilmekte başka bölgelerde rastlanmamaktadır.

Bunun yegane sebeplerinden biri evcil olmayan, genetiği ile oynanıp evcilleştirilmemiş olduğundan verim vereceği yeri kendi seçmesidir. Karakteri olan bir tohum. Kastamonulular Kars’ta ki Kavılca buğdayına “çatal siyez” derler. Karslılar ise Kastamonu siyezine kabuğu ince olduğundan çıplak manasına gelen “cıbıl arpa” adını vermişler.

Bu iki genetiği ile oynanmamış buğday türündeki akrabalık, bölgede görüşlerini aldığımız halkın dilinde bile var.

13000 yıl önceki hallerini muhafaza eden bu buğdaylar Antik Buğday Grubu olarak adlandırılıyor. Makine ile hasat edilemiyor. Kabuğu endosperminden zor ayrılıyor. Yani tane bütünlüğünü korumak için neredeyse savunma yapıyor.

Kavılca Buğdayı çok düşük oranda gluten içerir, glisemik indeksi düşüktür.

0,1 Kg Kavılca buğdayı (350-450 Kalori) olup Kan şekerini hızlı yükseltmeyen gıdalardandır.

Doğu Anadolu’nun soğuk şehirlerinin başında gelen Kars’ın soğuk ikliminde dünyanın ve ülkemizin bilinen en sağlıklı 2 buğday türünden biri olan Kavılca (kabulca kablıca, gernik) de denen bilinen ismi kavılcanın yetişmesi şehrimiz için ekonomik açıdan ve sağlık açısından büyük bir şans olmaktadır.  Şans sayılacak kadar değerli olan kavılca buğdayı nedir, bunun cevabını da bu yazımızda bulabileceksiniz.

Kars çevresinde de yerel halk tarafından Kars  buğdayı olarak bilinen Kars’a ait olan kavılca verimsiz  ve kurak topraklarda soğukta yetişme özelliğine sahiptir. 

Kavılca Anadolu’da 13 bin yıllık bir tarihe sahip olan, günümüze kadar genetiği değiştirilmemiş ve insan eliyle müdahale edilmemiş, 3 kat kabuklu kılçıklı ve  kalın kabukları sayesinde soğuk iklimde yetişebilen kavılca buğdayı büyük başaklar ve kalın gövde yapısı ile sağlıklı karbonhidrat içermektedir. İçeriğinde bulunan tiamin ve riboflavin vitaminleri sayesinde günlük enerji ihtiyacına katkıda bulunur. İçeriğinde yüzde 

62-67 karbonhidrat, yüzde 14,7-17 protein, yüzde 2,1 2,7 yağ, 9,1 lif, 

mineraller  vitamin demir içeriği diğer buğday çeşitlerinden 1,5  kat daha fazladır. Kabuğundan sıyrılarak ön pişirme işlemine tabi tutulmadan bulgur olarak kullanılıyor olması, gluten değeri çok düşük seviyelerde olduğu için glisemik indeksi düşüktür ve kan şekerinin dengelenmesine sebep olur.

Kavılca Buğdayını Kimler Kullanabilir?

Kavılca buğdayı sağlıklı protein içeren yapısı olsa da büyüme çağındaki 5 ve 6 yaşından küçük çocuklarda normal kilodaki çocuklarda  kullanımı (kilo verdirdiği için) pek uygun olmaz.  Bel çevresinde kalınlığı olanlar, karın yağlarından kurtulmak isteyenler, kolesterolü yüksek olanlar,  tansiyon hastası olanlar, şeker hastalığı olanlar. Kabızlık sorunu  ve şişkinlik sorunu olan bireyler karaciğer yağlanması olanlar insülin direnci olan  kişilerin kullanmasında fayda vardır. Yüksek protein, vitamin ve mineral, içeriğine sahip olması ile sporcuların kullanımı için uygundur.

Organik gıdaya ulaşımın zor olduğu bu dönemde Kars kavılca buğdayından elde edilen bütün ürünler tamamen doğal genetiği bozulmamış vitamin değeri yüksek organik gıda kaynağıdır. 

Kavılca Buğdayının Özellikleri:

Protein Zenginliği: Kavılca, bitki kaynaklı protein bakımından zengin bir besindir. Tam protein içerdiği için vücut tarafından iyi bir şekilde kullanılır.
Esansiyel Amino Asitler: Kavılca, vücut için esansiyel olan tüm dokuz amino asidi içerir. Bu, özellikle vejetaryen ve vegan diyetler için önemli bir özelliktir, çünkü bu diyetler genellikle tam protein kaynaklarından yoksundur.
Lif İçeriği: Kavılca, sindirim sistemini destekleyen yüksek bir lif kaynağıdır. Lif, bağırsak sağlığını iyileştirebilir, tokluk hissini artırabilir ve kolesterol düzeylerini düzeltebilir.
Mineral Zenginliği: Kavılca, demir, magnezyum, fosfor ve manganez gibi bir dizi mineral içerir. Bu mineraller vücut fonksiyonları için önemlidir.
Vitaminler: Kavılca, B grubu vitaminleri (örneğin, B1, B2, B3) ve E vitamini gibi vitaminleri içerir. Bu vitaminler, enerji metabolizması ve hücresel sağlık için önemlidir.
Gluten İçermez: Kavılca, doğal olarak glütensiz bir besindir. Bu özellik, gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olan bireyler için uygun bir alternatif sunar.
Antioksidanlar: Kavılca, antioksidanlar içerir. Antioksidanlar, vücuttaki serbest radikallerle savaşarak hücresel hasarı azaltabilir ve genel sağlığı destekleyebilir.
Düşük Glisemik İndeks: Kavılca, düşük bir glisemik indekse sahiptir, bu da kan şekerini dengede tutmaya yardımcı olabilir.
Bu özellikler, Kars kavılcanın besin değerini ve sağlığa olan potansiyel faydalarını vurgular. Ancak, bireylerin genel sağlıkları, diyet gereksinimleri ve özel durumları farklı olduğundan, herkesin kendi durumlarına uygun bir şekilde buğday yerine kavılca tüketip tüketmemesi önemlidir.

Kavılca Buğdayının Siyez Buğdayından Farkı

Kavılca buğdayı ile siyez buğdayı arasında benzerlikler bulunsa da, kavılca bulgurunun kendine özgü bir aroma ve lezzet profili vardır. Kars’ın iklim ve toprak özelliklerinin etkisiyle yetişen kavılca, bölgesel bir tat sunar. Siyez buğdayından ayrılan özellikleriyle kavılca buğdayı, geleneksel mutfağın vazgeçilmezlerinden biri haline gelmiştir.

Kavılca Buğdayı Nerelerde Kullanılır?

Gluten Hassasiyeti veya Çölyak Hastalığı Olanlar İçin Uygun: Kavılca buğdayı, normal buğdaya göre gluten içeriği daha düşük olduğu için çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti olan kişiler için uygun bir alternatif olarak çoğunlukla diyet listelerine eklenmektedir. Kavılca doyurucudur düşük karbonhidrat, içerdiği vitamin, mineral, protein ve manganez sayesinde besleyici oldukça sağlıklı bir besin kaynağıdır.

Dirençli Bir Bitki: Kavılca buğdayı, bazı hastalıklara ve zararlılara karşı daha dirençli bir bitki türü olduğu için ve ata tohumu olduğundan dolayı verimi de hayli yüksektir, bu nedenle gübre ve ilaç ihtiyacı duyulmaz ve bu tür kimyasal maddeler kavılcanın üretiminde kesinlikle kullanılmamaktadır. Doğal olarak bu durumda kavılcayı tarım açısından elverişli ve üretim açısından daha avantajlı hale getiriyor.